Encanto kể về một đại gia đình Madrigal, mỗi thành viên trong gia đình đều có một sức mạnh siêu nhiên. Và gia đình ấy gánh vác cả một cộng đồng. Tuy nhiên, bỗng dưng tòi ra cô bé nhân vật chính – Mirabel không có sức mạnh gì, chỉ là một người bình thường.

Ngay từ lúc mới xem trailer của phim, từ năm ngoái năm kia lận, mình đã không chút hào hứng với cái premise này. Vì mình biết chắc chỉ có thể có một trong hai giải pháp cho cái kết: nhân vật chính tìm ra sức mạnh hoặc tiếp tục chỉ là một người bình thường. Và cả hai trường hợp đều… khá chán để truyền tải thông điệp mày không cần có sức mạnh để được gia đình yêu thương (mới xem trailer đã đoán tồng tộc được hết cả câu chuyện).

Nhưng mình vẫn xem phim này, mong là mình sai. Có nhiều phim ban đầu xem trailer mình không quá hứng thú, kỳ vọng nhưng lại hay bất ngờ, ví dụ như Wreck it Ralph (vì mình vốn không thích chơi điện tử). Encanto lại khiến mình thấy chán dưới cả mức không-kỳ-vọng-gì.

Đầu tiên, phải nói rõ là mình HIỂU chủ đề & thông điệp của phim. MÌNH HIỂU. Mình đoán được ngay từ lúc mới xem trailer. Đó là một chủ đề tốt & một thông điệp tích cực. Cái khiến mình thấy bực bội là quá trình để dẫn tới kết quả, giải quyết nút thắt của phim, quá thiếu chi tiết, thay đổi quá gấp dẫn tới việc không thuyết phục.

Phim đi sâu vào vấn đề những kỳ vọng độc hại trong gia đình, sức ép phải hoàn hảo, phải đáp ứng kỳ vọng của người lớn… Và phim đã thể hiện rất quyết liệt những sự toxic này. Chúng ta thấy được một gia đình mệt mỏi, căng thẳng phát sợ. Một người bà đứng đầu gia đình độc đoán và cưỡng bách tất cả con cháu: ép cháu gái lấy một người nó không yêu vì thể diện gia đình (và bản thân nó ko dám phản đối vì quá sợ và muốn làm vừa lòng bà), đẩy một đứa khác ra khỏi mọi hoạt động gia đình vì nó không có sức mạnh, đổ tội cho thằng con trai là đem lại điềm gở vì nó tiên tri nhìn thấy những điềm gở?!

Phần bài We don’t talk about Bruno, theo mình, là đỉnh cao của sự toxic trong phim này (không bàn về chất lượng âm nhạc, chỉ nói về nội dung plot). Khi không chỉ cả gia đình đổ tội cho Bruno đem lại điềm gở mà cả cái cộng đồng đó, ngôi làng đó. Khi một thành viên bỗng dưng biến mất, không ai tỏ ý đi tìm (không hề có chi tiết nào thể hiện điều này, đừng TELL xin hãy SHOW) mà chỉ nhắm mắt bảo nhau đừng bao giờ nhắc đến cái tên đấy. Nhân vật Dolores có năng lực siêu thính có nói rằng cô vẫn nghe thấy tiếng Bruno trong nhà (vì ông ta vẫn sống trong căn nhà đó thật), như chưa từng rời đi. Nhưng cô ấy cũng không làm gì với điều đó cả. Chỉ lẩm bẩm thế, những thành viên khác cũng không hề quan tâm?!

Việc Mirabel bị bà đối xử lạnh nhạt, đổ tội, ít nhất còn có vài chi tiết hiếm hoi là bố cô bé đứng lên bảo vệ cô bé trước mặt bà, và mẹ cô bé an ủi con gái khi có riêng hai mẹ con với nhau. Nhưng Bruno thì tuyệt nhiên không có tình tiết nào thể hiện việc có thành viên nào đấy đứng lên bảo vệ việc ông nhìn thấy điềm gở chứ không phải tạo ra điềm gở (xét câu chuyện trước khi Mirabel tìm thấy Bruno).

Nhưng rồi đến cái kết thì sao? Khi Bruno xuất hiện trước mặt gia đình thì tất cả mọi người lao vào ôm ấp, chào đón, vui mừng hạnh phúc vì bao nhiêu năm mới gặp lại nhau. Nhưng ngay trước đó chúng ta có nguyên một number dài vcl về chuyện cả nhà đó đồng lòng hò nhau ko được nhắc tới tên thằng đấy, thằng đấy toàn đem lại điềm gở?! Ít nhất hãy cho khán giả một chút tình tiết về chuyện các thành viên có thương nhớ Bruno, ai đó cố gắng bênh vực cho ông ấy, tuy rằng câu chuyện về ông ấy là chủ đề cấm kị, khó nói trong gia đình. Cho một chút tình tiết về việc Dolores nghe được tiếng ông chú trong nhà và muốn tìm hiểu thực hư chẳng hạn. Chỉ thấy Bruno một lòng hướng về gia đình mà không có chiều ngược lại. Sự thiếu hụt chi tiết diễn biến tâm lý nhân vật khiến mình thấy kết quả cuối cùng vô cùng gượng ép. Gia đình này phải quay lại yêu thương nhau vì hết phim rồi.

Điểm tiếp nữa làm mình thấy phim vô cùng ngột ngạt trong sự độc hại chồng chất mà giải quyết thì lại không thoả đáng là những người dân trong cộng đồng đó. Nguyên phần bài hát của người chị Luisa có sức mạnh siêu khoẻ thể hiện sức ép & khối lượng công việc đồ sộ cô phải làm hàng ngày, trong đó có cả những việc như đi chăn lừa. Và không chỉ chăn một con, phải chăn cả một đàn, tức là của nhiều hộ gia đình. Mình sẽ ok với những ví dụ cần sức mạnh của Luisa như xây đập, xây nhà to (đây không phải việc đến mức phải làm mỗi ngày)… Nhưng chăn lừa? Một việc nhỏ và tương đối nhẹ nhàng, trẻ con cũng làm được. Đến chuyện như vậy cô cũng phải làm hộ thì dân làng đó làm gì? Họ ỷ lại và lười biếng đến thế?!? Ngôi làng giờ đã phát triển, đông đúc, đủ đầy chứ không phải một nhóm dân di cư khó khăn như hồi đầu nữa.

Đến hồi cuối, phim cũng đã có chi tiết cả làng xúm vào giúp gia đình này xây lại nhà. Nhưng sẽ hay hơn nếu cả gia đình này mất hết sức mạnh, không còn “phục vụ” được cho dân làng nữa nhưng tất cả mọi người vẫn yêu quý và cùng chung sức xây dựng cộng đồng với nhau (và phải có ít nhất vài cảnh thể hiện điều này, vài giây thôi cũng được). Nếu vậy thông điệp “không cần sức mạnh” mới đủ sức nặng.

Đoạn giải quyết mâu thuẫn giữa Mirabel và người chị Isabela cũng quá vội đối với mình, không chút foreshadowing. Phim này có cái nữa là quá nhiều mâu thuẫn giữa các nhân vật phải giải quyết: Mirabel x người bà, Mirabel x Isabela, Mirabel x kỳ vọng của dân làng, người bà x thể diện trước dân làng, Bruno x cả gia đình, Mirabel x Bruno… dẫn tới việc tuyến truyện nào cũng thiếu thời lượng để đào sâu.

Mọi chi tiết xuất hiện trên phim đều quan trọng, đều phản ánh điều gì đó về sự phát triển của nhân vật cũng như giúp truyền tải thông điệp sau cùng. Không thể chỉ hời hợt, đại khái, sơ sơ. Nếu chỉ kể bằng thoại thì giống như thuyết giảng mà không có hành động cụ thể, thực tế. Encanto bị rơi vào trường hợp như vậy, thông điệp thuyết giảng thì hay nhưng thiếu chi tiết/ quá trình chứng minh cụ thể.

Phim này phần âm nhạc mình không bàn tới (vì tuỳ gu nghe nhạc mỗi người), phần hình ảnh thì hoàn hảo, chi tiết về ngôi nhà phép thuật cũng rất thú vị, nhưng chỉ những chi tiết trong plot kể trên khiến mình thấy như nhai sỏi, không tài nào nuốt trôi được.