Tự dưng hôm nay mình nhớ lại một chuyện xảy ra từ hồi xa lắc. Hồi đó mình xem được một bài chia sẻ của một bạn youtuber nọ, rất nổi. Bạn ấy nói về những bí kíp khi làm freelancer. Nhìn chung nội dung chia sẻ ổn, cũng hợp lý, thực tế. Chỉ duy có một lời khuyên đặc biệt dành cho dân thiết kế, vẽ vời là mình không đồng tình. Bạn ấy khuyên làm các sản phẩm miễn phí như một hình thức phát mẫu thử (sample), có thể là tặng những người nổi tiếng để chờ cơ hội được họ quảng cáo miễn phí cho.

Mình vào comment góp ý mỗi chi tiết đó. Và mình có kết luận rằng, các bạn làm sáng tạo/ thiết kế nói chung, khi các bạn còn kém, còn non kinh nghiệm thì lấy giá rẻ, đừng bao giờ làm miễn phí. Việc đó không giúp các bạn có thêm khách hàng đâu. Có rất nhiều cách khác để show cho khách hàng sample sản phẩm của bạn. Ngành sáng tạo, thiết kế nói chung có đặc thù riêng, khác với… bạn bán một loại bim bim chẳng hạn. Bạn có thể dễ dàng lấy một hai miếng bim bim cho người ta ăn thử thì chất lượng miếng bim bim đó không đổi. Nhưng làm sản phẩm thiết kế hay vẽ vời thì không thế. Bạn sample thiết kế một cái logo như thế nào? Một nửa hình symbol à? 🙂 Đa số khách hàng đều không có chuyên môn, làm sao bạn có thể kỳ vọng họ nhìn và tưởng tượng ra được chất lượng sản phẩm của bạn khi đưa một mẫu sketch nháp?! Làm sản phẩm hoàn thiện còn chưa ăn ai 🙂 .

Các bạn có thể làm các sản phẩm trong lúc chưa có khách. Chính những sản phẩm đó sẽ trở thành showcase cho dịch vụ bạn cung cấp. Làm một sản phẩm free như vậy không mất nhiều sức hơn làm để cho không người khác nhằm mục đích quảng cáo. Nhưng cái khác ở đây là bạn sẽ tạo tiền lệ/ thói quen xấu cho khách hàng, cách họ nhìn về sản phẩm, về dịch vụ của bạn. Rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất rất ít những khách hàng tử tế đến mức ôi sản phẩm free này tốt quá, tôi muốn trả tiền cho họ làm tiếp 🙂 . Không đâu, họ sẽ chỉ tiếp tục muốn những sản phẩm free khác. Đây là cách bạn tự đào hố chôn mình để được ép giá thật nhiều trong tương lai.

Mình comment ý chính như vậy (nhưng ngắn gọn thôi), giọng lịch sự. Nhiều bạn fan của bạn đó ào vào phản đối mình 🙂 . Có bạn còn lấy ví dụ về những hoạ sĩ nổi danh vì vẽ cho fandom nào đó. Các bạn lại không hiểu 🙂 . Số lượng hoạ sĩ nổi lên nhờ fandom đếm trên đầu ngón tay, và họ thực sự cực kỳ devote cho fandom đó, không phải chỉ vẽ khơi khơi vài tấm lấy danh, lấy đơn hàng. Phải cống hiến tận tâm họ mới nổi tiếng được nhờ vẽ fanart (mà cái tiếng này chưa chắc đã ra tiền nhé, nói thật!).

Còn vẽ tặng hú hoạ cho những người nổi tiếng rồi mong được pr miễn phí á? Há há há há há há há há! Cũng không phải là không có, nhưng hiếm thôi và ít quy đổi được thành đơn hàng lắm. KOL còn tính từng đồng mỗi bài post lên. Chính bạn youtuber đó cũng đã pr miễn phí cho hoạ sĩ hay designer nào hay chưa!? Quan trọng, vẽ tặng hãy ra tặng. Đừng làm tặng rồi mong chờ người ta phải đền đáp công sức của mình. Nó kỳ!

Bình thường mình rất ít khi comment dạo, nhưng hôm đó mình thấy phải nói, vì đó là một lời khuyên hời hợt và nguy hiểm. Các bạn làm nghề mà nghe theo thì dễ thiệt thân. Các bạn không mà làm nghề mà tin thế thì cũng dễ thành nhóm khách hay ép giá, ép làm hàng free đó 🙂 🙂 .

Khi còn trẻ, chúng ta rất dễ tin vào lời thần tượng một cách tuyệt đối, mà không hề có tư duy phản biện. Bạn ngộ ra điều này càng sớm càng tốt. Hãy nghi ngờ và cân nhắc, suy nghĩ mọi thứ bạn nghe. Ngay cả những điều mình đang viết đây cũng vậy. Mình không bao giờ muốn các độc giả/ thính giả của mình tin mọi thứ mình tạo ra, không mảy may nghi ngờ. Đừng bao giờ như vậy, vì bản thân mình cũng chưa chắc biết hết được mình có thể sai ở đâu đâu.