Mình đã từng viết về việc xây dựng nhân vật (cụ thể là động lực) trong bài này. Hôm nay mình sẽ viết thêm một chút nữa, vẫn là những gì mình học được (từ nhiều nguồn).

Để tạo dựng một nhân vật sinh động, đáng tin, đa chiều, có một mô hình tương đối dễ áp dụng: nhân vật 3D. Ba khía cạnh cơ bản để cấu thành một nhân vật gồm có:

1. Đặc điểm hình thức

(hình dáng, ngoại hình, visual nhận diện)

Những đặc điểm như: cao, thấp, béo, gầy, già, trẻ, màu da, độ tuổi, kiểu tóc, phong cách, trang phục, mặt mũi, tay chân có tật gì… Nói chung, tất cả mọi thứ để người đọc/ người xem nhận ra nhân vật của bạn.

Nhưng trước khi đi sâu vào từng tiểu tiết liệt kê ở trên, nhân vật cần có dáng hình khái quát dễ nhận diện & đặc trưng. Trên thực tế, con người thường nhớ nhất hình dáng khái quát – hay silhouette & pose của nhân vật. Ví dụ như:

Ta có thể dễ dàng nhận ra các nhân vật này, cùng những đặc điểm nhận diện như là:

• Doraemon: tròn trịa (đầu lẫn tay chân), (trông có vẻ) mềm mại, màu xanh dương dịu mắt
• Nobita: kính cận to đùng, kiểu tóc cơ bản, hơi ngố, có chỏm tóc loe toe trên đỉnh đầu
• Shizuka (Xuka): khuôn dáng nhiều hình tam giác, tóc thắt bím hai bên, chân tay thon dài
• Jaien (Chaien): hình dáng to tròn, nặng nề, mũi to
• Suneo (Xeko): Xeko mỏ nhọn quá quen rồi nhỉ? Tóc cũng nhọn, lỉa xỉa. Ngoài ra Xeko còn là nhân vật thấp nhất trong nhóm bạn (con người).
• Doremi: Tương tự Doraemon nhưng có thêm chi tiết nơ và màu vàng nhìn trẻ trung, vui vẻ, nữ tính hơn.

Khi đổ bóng silhouette các nhân vật ta thấy:

Các bạn vẫn có thể nhận ra ngay ai là ai đúng không nào?

Lựa chọn một vài đặc điểm nhận diện đặc trưng cho nhân vật phải gắn liền với tính cách của nhân vật đó. Quá nhiều đặc điểm nhận diện đặc thù, không thể hiện gì nhiều tính cách nhân vật, sẽ chỉ gây rối, phức tạp không cần thiết.

• Doraemon: tròn trịa (đầu lẫn tay chân), (trông có vẻ) mềm mại, màu xanh dương dịu mắt –> tạo cảm giác gần gũi, dễ thương, đáng tin cậy.
• Nobita: kính cận to đùng, kiểu tóc cơ bản, hơi ngố, có chỏm tóc loe toe trên đỉnh đầu –> vụng về, hiền lành, bình thường, tầm trung.
• Shizuka (Xuka): khuôn dáng nhiều hình tam giác, tóc thắt bím hai bên, chân tay thon dài –> thông minh, lanh lẹ, nữ tính.
• Jaien (Chaien): hình dáng to tròn, nặng nề, mũi to –> có vẻ lấn át, mạnh mẽ, thô kệch.
• Suneo (Xeko): Tóc & miệng đều có cạnh góc nhọn. Góc nhọn của Xeko khác hẳn góc nhọn của Xuka. Góc nhọn của Xuka đi cùng các góc cong (như phần bím tóc), tạo cảm giác hài hoà, nhẹ nhàng hơn, không chỉ thẳng xỉa “ghê gớm” như Xeko.

Một ví dụ khác với phong cách vẽ phức tạp, (gần) tả thật hơn:

• 

• 

Nhân vật Hinata Shoyo trong Haikyu!! Đặc điểm nổi bật là… lùn và cam lè (như một trái quýt 🍊), với mái tóc chim-sẻ-đi-bão. Thể hiện tính cách đặc trưng của Hinata là tràn đầy quyết tâm, nhiệt thành, tích cực, ồn ào, lại có phần ngây thơ. Sắc cam-đỏ (điểm thêm các màu tương phản mạnh như xanh tím than/ đen) cũng rất hay được sử dụng cho nhân vật chính sôi nổi trong Shounen, vd như Naruto hay Songoku (DragonBall) hay Luffy (One Piece).

• 

• 

• 

Với những câu chuyện có tuyến nhân vật chính song hành lẫn đối đầu, việc sử dụng một cặp màu nóng-lạnh (cho mỗi nhân vật) đối lập rất phổ biến. Như cặp bài trùng Hinata – Kageyama:

• 

• 

Tương tự, Naruto x Sasuke cũng vậy. Tính cách trầm lặng, u ám, lạnh lùng của Sasuke được thể hiện qua những tông màu lạnh như xanh tím than, tím, đen… đối lập với tông màu nóng cùng tính cách năng nổ của Naruto. Hay hai chị em Elsa và Anna.

Những lý thuyết này cũng áp dụng cho truyện chữ. Các nhà văn cũng có cách miêu tả hình dáng, đặc điểm ngoại hình của nhân vật bằng ngôn từ.

Harry had a thin face, knobbly knees, black hair and bright-green eyes. He wore round glasses held together with a lot of Sellotape because of all the times Dudley had punched him on the nose. The only thing Harry liked about his own appearance was a very thin scar on his forehead which was shaped like a bolt of lightning. He had had it as long as he could remember and the first question he could ever remember asking his Aunt Petunia was how he had got it.
(Harry Potter and the Philosopher’s Stone)

Đặc điểm nhận diện đặc trưng nhất, iconic của nhân vật thường mang một ý nghĩa quan trọng trong câu chuyện.

Ví dụ với Harry Potter là vết sẹo hình tia chớp. Vết sẹo này đánh dấu nhiều sự kiện khởi nguồn của nhân vật chính lẫn toàn bộ câu chuyện: đứa trẻ sống sót/ được chọn – mối liên kết với phản diện chính Voldermort – sự hi sinh của bố mẹ Harry – kết thúc chiến tranh phù thuỷ lần thứ nhất.

Với Hinata (đặc điểm nhận diện) là… lùn. Đây cũng chính là mâu thuẫn khởi nguồn của nhân vật lẫn câu chuyện: muốn chơi bóng chuyền nhưng lại không có chiều cao. Liệu có phải chỉ người cao mới có thể chơi bóng chuyền? Liệu bóng chuyền có phải môn thể thao chỉ của chiều cao? Tất cả những mâu thuẫn này đã dần được giải quyết qua 43 tập truyện (một cách vô cùng hấp dẫn & xúc động).

Hay với Rapunzel là mái tóc dài & vàng óng.

TIPS: khi vẽ phác thảo tạo hình nhân vật, hãy vẽ nhân vật trong một tình huống cụ thể với một cảm xúc rõ ràng, có tương tác, với pose dáng dứt khoát, liên quan chặt chẽ tới tính cách chính của nhân vật. Đừng chỉ vẽ nhân vật như một bản thiết kế máy móc với mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt…

Đây là một vài phác thảo nhân vật Rapunzel trong Tangled, ta thấy các biểu cảm khác nhau của nhân vật, cũng như cách Rapunzel tương tác với mái tóc (chi tiết cốt lõi của câu chuyện) & nhân vật khác, hay một pose dáng thể hiện một đặc điểm riêng của Rapunzel là lúc cô tập trung vẽ.

• 

• 

• 

2. Đặc điểm xuất thân

Đặc điểm xuất thân bao gồm những thứ như: hoàn cảnh sống, phông nền văn hoá (trình độ học vấn tới đâu, có hiểu biết về cái gì…), hoàn cảnh gia đình (bố mẹ nuôi dạy ra sao, là con một hay có anh chị em gì không, gia đình có biến cố nào không), tôn giáo, sinh ra vào lớn lên ở nông thôn hay thành thị, khí hậu ra sao, sống ở thời đại nào…

Những đặc điểm xuất thân này là nền tảng hợp lý hoá cho các nét tính cách của nhân vật, khiến nhân vật có sức thuyết phục. Ví dụ nhân vật Rapunzel bị bắt cóc và nuôi lớn chỉ quanh quẩn trong một toà tháp, hoàn toàn không được tiếp xúc với thế giới bình thường. Dẫn tới việc cô rất ngây ngô về thế giới, xã hội loài người. Cô chỉ có một mong ước tha thiết cháy bỏng là… ngắm trực tiếp mấy cái đèn thả. Cô không biết dân đầu gấu là như thế nào, vẫn cố nói chuyện tình cảm phải quấy với họ (nhưng well, đây là phim Disney hài hước nên đám đầu gấu nghe theo).

Có lần mình xem một đoạn phim Gái già lắm chiêu, có chi tiết cô em út (do Kaity Nguyen đóng) đi về biệt thự gia đình, mà lúc xuống xe cô phải tự mở cửa, còn lái xe thì ngồi ỳ tại chỗ. Đây là chi tiết cực kỳ nhỏ nhưng thể hiện sơ xuất của đạo diễn. Một cô tiểu thư cá tính, sang chảnh kiểu đó, siêu giàu thì làm gì có chuyện tự mình mở cửa xe.

Đôi lúc có thể tạo ra những đặc điểm khác biệt bằng cách cho nhân vật có nét tính cách không quen thuộc với xuất thân, hoàn cảnh sống, nhưng vẫn phải có logic hợp lý, có chủ ý nhất định nhằm tạo ra các nhân vật thú vị, đáng nhớ hơn. Ví dụ, Naruto từ bé đã bị cả làng xa lánh nhưng cậu lại không hận thù dân làng, lại còn có ước mơ trở thành Hokage để bảo vệ tất cả. Đây là một điểm đi ngược lại với stereotype thông thường. Điều này nhằm thể hiện tính cách nhân hậu cũng như sự mạnh mẽ từ nhỏ của Naruto.

Tuy vậy, nếu bạn muốn xây dựng nhân vật một cô công chúa đài các, từ nhỏ sống trong nhung lụa, nhưng lại rất thạo việc đồng áng, thì bạn phải có lý giải cho chi tiết đó. Và chi tiết đó nên có đóng góp trong tính cách lớn của nhân vật cũng như nội dung truyện.

---

Tạm thế, mình xin kết thúc phần 1 ở đây. Hẹn gặp lại ở phần 2, xây dựng đặc điểm tính cách nhân vật nhé!

Xây dựng nhân vật 101 (p2)