Bài phỏng vấn mình thực hiện với Room to Read Vietnam. Bài gốc ở đây (có lòng thì bấm like page RtR luôn hen ♥ ).

———————————————————————–

Là một tác giả và họa sĩ minh họa còn rất trẻ, tràn đầy ý tưởng sáng tạo độc đáo, Phạm Thu Thùy đã có những kinh nghiệm bước đầu trong minh họa sách thiếu nhi và sách giáo khoa tiểu học. Năm 2012, Thùy đã cộng tác với Room to Read để xuất bản tác phẩm đầu tay.

“Tôi thích kể chuyển. Và tôi thích những xúc cảm. Vậy nên tôi muốn kể những câu chuyện của cảm xúc. Mà tôi lại thích chơi bời nghịch ngợm với màu sắc, hình khối, đường nét…vì thế tôi kể chuyện bằng hình ảnh”.

Vậy nên, thứ 2 đầu tuần, các bạn hãy cùng RtR trò chuyện với Thu Thùy, bút danh Thùy Cốm, về việc sáng tác của bạn ấy nói riêng, cũng như quan điểm của bạn ấy về sách tranh nói chung nhé.

Đây là bạn Phạm Thu Thùy. 🙂 (và những người bạn =)) )

1. RtR: Tại sao em chọn sách tranh (Picture book) là con đường phát triển sự nghiệp lâu dài?

Cốm: Vì em yêu thích chúng. Yêu thích sâu đậm.

2. RtR: Em muốn thể hiện gì hay nhắn gửi điều gì qua các tác phẩm của mình? Nếu đơn giản sáng   tác chỉ là sáng tác thôi, không phải để thể hiện hay nhắn gửi điều gì cả, thì điều gì là động lực thôi thúc em cầm bút vẽ và viết lên những câu chuyện của chính mình?

Cốm: Em sợ sự buồn chán. Em sáng tác để không bị rơi vào tình trạng buồn chán. Và khi độc giả đọc những tác phẩm của em, em hi vọng họ sẽ nhận được những niềm vui, sự sẻ chia, đồng cảm đủ để xua đuổi những nỗi buồn và chán.

3. RtR: Có bao giờ em nghĩ đến phong cách viết của mình không? Em nghĩ phong cách của em là gì?

Cốm: Phong cách em chọn là sự trộn lẫn của các yếu tố: hài hước, kỳ lạ và cô đơn.Hài hước bởi em nghĩ đó là một trong những cách dễ dàng nhất để tiếp cận người đọc dù là trẻ em hay người lớn. Với cả em có lúm đồng tiền sâu nên em thích cười để khoe chúng ra. Em tin rằng dù tác giả muốn làm người đọc cười hay khóc thì họ cũng phải tự trải nghiệm cảm xúc đó trước khi đưa vào tác phẩm. Nếu bản thân không thích sự vui vẻ thì sẽ khó làm cho người khác cười được.

Kỳ lạ bởi em thường giải quyết những câu chuyện của mình bằng những yếu tố có vẻ như không liên quan gì đến nhau. Như trong quyển “Nắng ơi là nắng”, khi mặt trời biến mất thì nhân vật chính đến tìm một người thợ làm bánh mỳ. Kỳ lạ, với em, đồng nghĩa với cảm giác mới mẻ. Nếu như làm điều gì đó mà chúng không mới thì em không hết chán được.

Cô đơn bởi em muốn những tác phẩm của mình có những khoảng trống, để độc giả có thể bước vào, có thể tự lấp những chỗ hở ấy.

4. RtR: Thần tượng picture book của em là ai? Em học được những gì từ họ?

Cốm: Em thích rất nhiều tác giả, như Jon Klassen, Maurice Sendak, Dr.Seuss, Mo Willems, Oliver Jeffers… Mỗi người đều có điều đặc sắc, thú vị riêng để học hỏi. Nhưng một điều quan trọng có chung ở họ là sự tôn trọng với độc giả (ở đây chủ yếu là trẻ em). Họ đối xử nghiêm túc với tất cả những cảm xúc, tâm trạng, suy nghĩ của những đứa trẻ. Như là trẻ con cũng có những nỗi đau riêng không thể đong đếm bằng những năm tháng của sự trưởng thành.

5. RtR: Năm 2012, em đã cộng tác với RtR để xuất bản tác phẩm đầu tay của mình. Em nghĩ RtR đã đóng vai trò như thế nào trên con đường sáng tác của em?

Cốm: Room to Read là dấu mốc đầu tiên trong việc em lựa chọn nghiêm túc đi theo con đường này. Room to Read đã giúp em học được rất nhiều điều quan trọng về sáng tác sách tranh, cũng như tạo cho em điều kiện tốt để sáng tác. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tổ chức Room to Read.

(đoạn này chị Nhiên đã cắt mất phần cảm ơn chị Quỳnh của mình :p)

Một số trang trong truyện của Cốm sẽ do RtR xuất bản năm nay.

6. RtR: Được biết, em không chỉ sáng tác truyện của mình mà còn minh họa truyện của những tác giả khác. Em có thể chia sẻ một chút cảm giác của em khi vừa sáng tác truyện và minh họa cho chính truyện của mình, và khi làm họa sỹ minh họa cho tác phẩm của người khác?

Cốm: Khi em tự vẽ, tự viết nội dung thì em được chủ động hoàn toàn với câu chuyện của mình. Em chỉ kể về những điều mà em thực sự quan tâm và gắn bó. Còn khi vẽ minh họa cho truyện của người khác là giống như bước ra khỏi thế giới riêng của mình rồi. Vậy nên cần thêm nhiều nỗ lực để hiểu và đồng cảm với câu chuyện của những người khác.Với em thì minh họa truyện của người khác vất vả hơn rất nhiều vẽ truyện của mình.

7. RtR: Em nghĩ thách thức lớn nhất của những người làm sách tranh (picture book) ở Việt Nam là gì ? Theo quan điểm của em, picture book của Việt Nam đang như thế nào hiện nay?

Cốm: Vấn đề là thiếu sự quan tâm và hiểu biết đúng đắn về sách tranh. Các nhà xuất bản chưa quan tâm nhiều cũng như chưa đủ dũng cảm để đầu tư vào lĩnh vực sách tranh (hay mảng sách thiếu nhi nói chung, do thường bị lỗ), độc giả ít cơ hội được tiếp xúc nên cũng không biết mấy để yêu thích hay có nhu cầu đọc.

Tuy nhiên, em nghĩ để sách tranh được yêu thích, phổ biến hơn không phụ thuộc hoàn toàn vào vấn đề tiền nhiều hay ít. Quan trọng là chúng ta có muốn làm, chúng ta có sẵn sàng suy nghĩ cởi mở để tiếp nhận những thứ mới hay không thôi.

Còn ở Việt Nam thì chưa hề có một tác giả picture book chuyên nghiệp nào (ý em chuyên nghiệp là sáng tác picture book đúng nghĩa và sống được bằng việc đó). Và cũng thường xảy ra sự nhầm lẫn giữa sách truyện có minh họa (illustrated book) với picture book. Ở mình giờ chủ yếu là illustrated book. Ví dụ như một truyện cổ tích hay từng bài thơ được vẽ minh họa thì đó là illustrated book. Picture book là nghệ thuật kể chuyện bằng hình ảnh, câu chuyện phải được kể hoàn chỉnh bằng những bức tranh có liên kết chặt chẽ với nhau bởi nội dung (mà thậm chí bỏ phần lời đi, chỉ nhìn tranh vẫn hiểu được câu chuyện).  Mà đã là một câu chuyện hoàn chỉnh thì nhất định là phải có cấu trúc truyện rõ ràng, có chủ để, thông điệp, nhân vật, tình tiết, cao trào, mâu thuẫn…. Picture book có một số motif xây dựng nội dung rất đặc trưng, dễ nhận biết.

8. RtR: Vậy theo em như thế nào là 1 quyển picture book hay ? Nếu phải cho ví dụ 1 vài quyển để giới thiệu đến người đọc, em sẽ giới thiệu quyển gì và tại sao?

Cốm: Đó là ở câu chuyện nó mang lại. Câu chuyện đó muốn nói điều gì, truyền đạt thông điệp gì, mang lại những cảm xúc thế nào… Đặc biệt quan trọng là những ý tưởng độc đáo  (original idea). Tiếp theo nữa là câu chuyện đó được truyền tải bằng hình ảnh như thế nào. Những hình ảnh đó có giàu cảm xúc và giàu tính kể chuyện hay không. Tranh có tính kể chuyện là phải gợi mở được cho độc giả một cách chính xác và sâu sắc những gì đang diễn ra trong câu chuyện, nhân vật có tính cách gì, có trạng thái tâm lý ra sao, vì sao họ buồn, vì sao vui, vì sao bực tức..v….v…

Có một số tác phẩm em đặc biệt thích như là “Where the wild things are” của Maurice Sendak, “Oh places you’ll go” của Dr.Seuss, “I want my hat back” của Jon Klassen, “The heart and the bottle” của Oliver Jeffers, “Duck, Death and the Tulip” của Wolf Erlbruch… Lý do thì… các bạn đọc xong sẽ không hỏi vì sao em giới thiệu những cuốn sách này mà sẽ tự hỏi vì sao mình không đọc chúng sớm hơn. 🙂

9. RtR: Em nghĩ mối quan hệ giữa 1 picture book và độc giả của nó là gì?

Cốm: Em nghĩ picture book có tính khái quát và tượng trưng cao. Vì picture book có giới hạn độ dài trong khoảng 16 – 32 trang nên cả về hình ảnh lẫn câu chữ đều được chắt lọc, vừa kể vừa gợi chứ không phơi bày tất tật mọi chi tiết. Chính vì vậy, picture book dành nhiều đất cho người đọc tự hình dung và tham gia vào câu chuyện.

Như truyện tranh là sử dụng nhiều khung hình nhỏ, liên tiếp, diễn tả quá trình hành động hoặc diễn biến tâm lý nhân vật…. Nhưng picture book chỉ thể hiện những cảnh đặc sắc và quan trọng nhất, phần còn lại là khoảng trống giữa các trang để người đọc tự tưởng tượng.

10. RtR: Tác phẩm nào của em (bao gồm kể cả vừa viết vừa minh họa và minh họa tác phẩm người khác) mà em tâm đắc nhất? Tại sao vậy?

Cốm: Tác phẩm nào em cũng tâm đắc hết. Vì nếu bản thân em còn không yêu chúng thì chắc người khác cũng khó lòng yêu được. Tất nhiên chúng chưa xuất sắc, còn vô số khuyết điểm, nhưng em nghĩ nếu mình ghét những thứ mình tạo ra thì sao còn hứng khởi để tiếp tục. Phải đối xử tốt với chúng để có thể tạo ra những thứ tốt hơn vậy nữa.

11. RtR: Em có viết blog nếu quan điểm của mình về sách tranh và nhận được rất nhiều sự quan tâm. Em có thể chia sẻ thêm 1 chút về việc này?

Cốm: Em có viết giới thiệu về picture book nói chung và các tác giả, tác phẩm nói riêng. Viết lại để tự tổng hợp thông tin, thể hiện quan điểm, cũng là một cách tự học. Rất mừng là cũng có những bạn quan tâm và chia sẻ.

12. RtR: Nếu phải định nghĩa về picture book, hoặc giới thiệu picture book là gì với những người chưa biết về picture book, em sẽ nói gì ? Em nghĩ picture book có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển tinh thần của trẻ. picture book có phải chỉ dành cho trẻ con?

Cốm: Có không ít những cuốn sách do các chuyên gia nghiên cứu viết định nghĩa về picture book, để nói ngắn gọn vài từ thì khó quá. Picture book cũng như truyện tranh, hay hoạt hình, phim ảnh….đều là hình thức kể chuyện bằng hình ảnh, là cách để con người giao tiếp với nhau. Cách tốt hơn lời nói là tự đọc, tự xem để cảm nhận.

Còn bàn về chuyện picture book ảnh hưởng thế nào để sự phát triển tinh thần của trẻ con thì…. nghe to tát, khoa học quá, em không chắc mình đủ kiến thức để bàn về vấn đề này. Nhưng em nghĩ, picture book có thể là những người bạn rất tuyệt vời với trẻ con, những người bạn rất thấu hiểu, rất nhẫn nại, không phán xét, không kêu ca, phàn nàn. Chúng có thể an ủi những đứa trẻ vào những thời điểm cần thiết rằng “You are you, now, isn’t it pleasant ? – Dr.Seuss  (Bạn là bạn thôi, nào, nghe dễ chịu chưa ?). Vậy chắc hẳn sẽ không cô đơn?

Về việc picture book có phải chỉ dành cho trẻ con hay không, em nghĩ, phụ thuộc vào độc giả.  Liệu bạn có thích được chọc cười, được tâm sự, được an ủi… ? Còn tuổi tác nhiều khi chỉ là con số mà thôi.

RtR: Cảm ơn em về cuộc trò chuyện thú vị này. Hi vọng sắp tới độc giả sẽ còn được thưởng thức nhiều tác phẩm thú vị của em trong một thời gian dài nữa.

— Về các tác phẩm của Thùy Cốm, các bạn có thể xem thêm ở đây nhé.http://www.behance.net/thuycom