Thật ra tớ không biết tiếng Việt có từ nào chính xác cho picture book, sách tranh hay tranh truyện đều có vẻ mù mờ, cho nên trong khuôn khổ những bài giới thiệu nhỏ này tớ sẽ dùng picture book (PB) và một số khái niệm chuyên môn khác mà cũng chưa có từ dịch =___=.

Cũng phải nói trước rằng tớ không phải chuyên gia nghiên cứu PB, tớ sẽ viết trong giới hạn những điều tớ biết và tìm hiểu được. Nếu ai có đóng góp hay sửa chữa gì thì rất hoan nghênh :D.

1. Lịch sử hình thành phát triển: 

Phần này hơi chán nên tớ sẽ tóm gọn thật nhanh (I’m not a big fan of history of anything, pardon me =_=).

PB được coi là “the art of visual storytelling” – nghệ thuật của việc kể chuyện bằng hình ảnh. Nó là một hình thức kể chuyện, giao tiếp còn non trẻ, mới được khoảng hơn 130 tuổi. Người ta cho rằng nó có nguồn gốc sâu xa gắn liền với những hình ảnh vẽ trên hang đá của người cổ đại, hay những hình ảnh điêu khắc trên cây cột trụ Trajan của người La Mã… (những bức tranh này thường là kể lại những chuyện đời sống thường ngày hoặc truyền thuyết gì đó phải không, ít nhất là KỂ CHUYỆN).

Sự ra đời và phát triển của PB thực sự được đánh dấu từ việc ra đời của công nghệ in ấn vào thế kỷ 15.

Cuốn Orbis Sensualium Pictus (The Visible Words – những con chữ hiện hữu) của tác giả Comenius xuất bản ở Nuremberg, Đức năm 1658 với phần tranh và chữ được in cạnh nhau được coi là cuốn PB dành cho trẻ em đầu tiên trên thế giới. Nó được thiết kế bao gồm tranh và chữ song song như vậy là để cho trẻ em dễ tiếp thu.

Vào thế kỷ 19, khi công nghệ in màu ra đời thì PB đã được nâng tầm thêm một bậc nữa, với ngày càng nhiều các tác phẩm thú vị. Tuy nhiên, theo tớ nhận thấy thì PB thời kỳ này vẫn đang dừng lại ở mức là tranh minh họa diễn lại tất cả những nội dung của từ ngữ (như bây giờ người ta gọi là Illustrated book).

Trong thời kỳ này có một tác phẩm rất độc đáo của Edward Lear là A book of nonsense, tớ cực kỳ thích cuốn này, khuyến khích các bạn mua đọc thử.

Nội dung nó… cực kỳ nhảm nhí kiểu như thế này, nó là cuốn sách định nghĩa về sự nhảm nhí, vô nghĩa:

Rồi đến cuối thế kỷ 19 thì PB hiện đại ra đời. Như tớ có nhắc tới ở trên về Illustrated book (sách có minh họa) và Picture book, đến giai đoạn này PB mới hình thành được  tính cách của riêng mình.

• Illustrated book tức là phần tranh đơn thuần minh họa chính xác những gì được miêu tả trong câu chữ. Phần lớn sách thiếu nhi có bán ở VN hiện giờ thuộc dạng này, ví dụ như truyện Andersen được chuyển thể thành sách tranh, phần chữ được cắt ngắn và đi kèm với những bức tranh minh họa đẹp, nhiều màu sắc. Nếu như bỏ đi phần tranh ta vẫn có thể hiểu được trọn vẹn, nhưng bỏ đi phần chữ thì phần tranh không truyền tải được hết câu chuyện. 

• Picture book thì khác. Nó có hai mạch truyện kể: tranh và lời (picture narrative và text narrative). Hai mạch này không kể lặp lại nhau, có những thứ tranh nói nhiều hơn lời. Nếu bỏ đi một trong hai thứ, ta vẫn có thể hiểu được câu chuyện (nhưng tất nhiên là không hay bằng :D). Sau này đến giai đoạn hậu hiện đại thì có những PB còn không có chút lời nào nữa (sẽ nói sau, hehe). 

Các phẩm của tác giả Randolph Caldecott được coi là ngọn cờ đầu trong việc phá vỡ giới hạn cũ trong vai trò kể chuyện của tranh, trong mối quan hệ với phần lời.

Từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20 được coi là thời kỳ vàng son của PB thiếu nhi. Còn nhiều giai đoạn phát triển tiếp sau đó nữa của PB, mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng, nhưng như tớ đã nói từ đầu, tớ không thích viết về mấy thứ lịch sử lắm =_=, nên tớ sẽ chuyển sang phần 2, nói mấy thứ thú vị hơn về PB :D.